Ewijk, Johannes de Doperkerk

De kerk

Ewijk, Johannes de Doperkerk

De Kerk
De H. Johannes de Doperkerk te Ewijk is gebouwd in de jaren 1916-1917 naar een ontwerp van architect Jos Margry (Rotterdam, 1888-1982). Het oorspronkelijke ontwerp is slechts ten dele gerealiseerd. Het is een driebeukige kruiskerk van het type pseudobasiliek in neoromaanse stijl. De wel ontworpen westtoren is nooit gebouwd, daarvoor in de plaats op de viering een een achtzijdig open klokkentorentje . Zadeldak met dakpannen, opgetrokken in baksteen. Architect Hendrik van de Leur (Velsen, 1898-Nijmegen, 1994) voerde in 1960 een restauratie uit en heeft in 1961 een voorgevel met ingangsportaal en zangtribune aangebouwd. Georiënteerd.
In 1997 is het kerkgebouw ingrijpend gerestaureerd voor een bedrag van fl. 950.000.
De kerk wordt in 2021 onttrokken aan de eredienst.

De ramen

De Ramen
De kerk is rijkelijk beglaasd met figuratieve gebrandschilderde ramen.
In de koorsluiting vijf hoge rondboogramen uit 1924 van de Belgische glazenier Camille Ganton (1872-1946) van Atelier Camille Ganton Defoin uit Gent. De drie middelste ramen zijn geplaatst ter gelegenheid van het 25-jarig priesterjubileum van pastoor Bressers in 1924: het middelste “Trinitasraam” is geschonken door de familie van de pastoor, de pastoor zelf schonk het “Josephraam” en Ferdinand van Koolwijk, de rentmeester van Kasteel Doddendaal, het “Mariaraam”. De buitenste ramen tonen de beide patroonheiligen van de kerk  Johannes de Doper en Antonius van Padua. De figuren zijn afgebeeld in een kleurrijke omlijsting van overwegend florale en architecturale motieven; in de cirkel onderaan is een gebeurtenis uit hun leven weergegeven.
De ramen in de koorsluiting werden in de oorlog zwaar beschadigd, maar konden gelukkig nog gerestaureerd worden.
In beide zijgevels drie rondboogvensters. Elk venster bestaat uit twee rondboogramen gescheiden door een middenstijl met in de top een naar verhouding groot rondlicht. Deze zes vensters zijn in 1949/1950 beglaasd door de Nijmeegse Kunstenaar Heinz van Teeseling (Amsterdam, 1905-Nijmegen, 1982). Heinz is de broer van de bekendere beeldhouwer Ed van Teeseling. Tegen een achtergrond van vlekkerig lichtgekleurde glasruitjes is op elk rondboograam een apostel met zijn attribuut afgebeeld. In het rondlicht bovenin een vaderlandse heilige die grote verdiensten heeft gehad voor de geloofsverbreiding in Nederland.
Beide grote transeptvensters zijn opgebouwd uit een drielichtvenster met erboven een groot roosvenster. Ook deze zijn beglaasd door Heinz van Teeseling. Ze zijn onthuld tijdens de viering van het 40-jarig bestaan van het kerkgebouw in oktober 1957. Doordat het geheel tamelijk donker gekleurd is, zijn de diverse bijbelse taferelen soms lastig te onderscheiden. De drielichtramen tonen samen één doorlopende afbeelding, waarbij in het noordertransept de hemelvaart van Maria en in het zuidertransept de verrijzenis van Christus centraal staat, te midden van scènes uit hun leven. De roosvensters zijn gewijd aan de vier evangelisten.
In het ingangsportaal twee glas-in-loodramen van van Teeseling, geplaatst bij het gereedkomen van de nieuwe voorgevel inclusief het ingangsportaal in 1961. Een raam met “wapenschilden” van een aantal gemeentes, het andere raam met “wapenschilden” voor de bouwers van de uitbreiding. In het noorderkapelletje een raampje van van Teeseling uit 1962, voorstellende de wonderbare broodvermeningvuldiging. Verder nog ornamentramen in de sacristie en in de beide rondvensters boven in het priesterkoor.
De door Heinz vanTeeseling ontworpen ramen werden vervaardigd en geplaatst door het Nijmeegse glasatelier E.M. van Bilderbeek.

Bronnen
A.G.Schulte, Ewijk in: Het Rijk van Nijmegen-Westelijk Gedeelte, de Monumenten van Geschiedenis en Kunst (Den Haag, 1982) 71-79
Theo Coenders en Arno Spin, De 100-jarige kerk in Ewijk, een eeuw historie rondom een geloofsgemeenschap (Bunnik, 2017)

 

 

 

In de koorsluiting 5 hoge, smalle rondboogramen van de Belgische glazenier Camille Ganton uit 1924

Positie 7
Antonius van Padua-raam, in Franciscaans habijt, met lelietak en kindje Jezus staand op boek. Onderaan in het medaillon het wonder van de ezel: een ezel knielend voor Antonius met het Allerheiligste. Antonius v Padua is de heilige voor hopeloze zaken.

Positie 8
Mater Dei-raam, onderaan in het medaillon de Annunciatie. Geschonken door Ferdinand van Koolwijk, rentmeester van Kasteel Doddendaal

 

 

 

 

 

 

 

Positie 9, middenraam
Trinitas-raam, onderaan in het medaillon de geboorte van Christus
Dit raam is geschonken door de familie van pastoor Bressers bij gelegenheid van zijn 25-jarig priesterfeest in 1924. Onderin de jaartallen 1899 en 1924.

Positie 10
St Joseph-raam, onderaan in het medaillon de H. Familie in de timmermanswerkplaats en de tekst “ora et labora”. Geschonken door pastoor Joseph Bressers (1874-1935)

 

 

 

 

 

 

Positie 11
Johannes de Doper-raam, onderaan in het mediallon Johannes doopt Christus in de Jordaan, en de tekst “ecce agnus dei”

 

 

Positie 6, noordertransept-raam uit 1957
Maria-Tenhemelopneming/Maria Hemelvaart-raam

Bovenin: de evangelisten Mattheus en Johannes met hun symbool mens/engel resp adelaar
Onderin: de Tenhemelopneming van Maria omringd door scènes uit het leven van Maria o.a. annunciatie, geboorte van Jezus, paus Pius XII (heeft in 1950 het dogma van Maria Tenhemelopneming afgekondigd)

Positie 14, zuidertranseptraam uit 1957
Verrijzenis van Christus-raam

Bovenin: de evangelisten Lucas en Marcus met hun symbool gevleugeld rund resp leeuw
Onderin: de verrijzenis/wederopstanding uit de dood van Christus omringd door scènes uit het leven van Christus  o.a. Emmaüsgangers, en met christelijke symbolen als pelikaan en phoenix

 

Positie 12 (2x)
Ornamentraam in lichtbeukzone priesterzone
Positie 13
Ornamentramen  in sacristie

In de rondboogramen van de vensters in de zijbeuken afbeeldingen van apostelen met hun attributen. In de ronde vensters zijn vaderlandse heiligen weergegeven. De ramen zijn van Heinz van Teeseling (1949/1950)

 

 

 

Noorderzijbeuk

Positie 3
Apostel Philippus met kruis en apostel Andreas met andreaskruis
In het ronde venster Gertrudis van Oosten/Gertrude van der Oosten, boven haar de tekst “het daghet in den oosten, het lichtet overal
Gertrudis (14e eeuw) uit Delft was een vrome begijn en mystica. Ze zou het middeleeuwse lied “Het daghet in den oosten” gecomponeerd hebben.

Positie 4
Apostel Thaddeus met knots en apostel Jacobus minor met zwaard
In het ronde venster Lambertus als bisschop (van Maastricht) met open boek

 

 

 

 

Positie 5
Apostel Bartholomeus met mes en Mattheus met staf
In het ronde venster H. Oda met ekster (Oda (7e eeuw) woonde enige tijd in Venray en ligt begraven in Sint Oedenrode, patroonheilige van blinden en slechtzienden)

 

 

 

 

 

 

 

Zuiderzijbeuk

 

Positie 15
Apostel Petrus met sleutel, en haan, visnet, St Pieterskerk  en apostel Paulus met zwaard en boek, bliksemschicht
In het ronde venster Willibrordus als bisschop (van Utrecht) en kerkmodel

 

 

Positie 16
Apostel Johannes met kelk waaruit slang wegvlucht en tekst “hebt elkander lief” en apostel Jacobus Maior in pelgrimskledij met jacobsschelp
In het ronde venster Lidwina van Schiedam met rozenkrans, bloesemtak en kruis

 

 

 

 

 

 

 

Positie 17
Apostel Thomas met winkelhaak en apostel Simon met zaag
In het ronde venster Petrus Canisius (1521-1597), kerkleraar, jezuïet, zoon burgemeester van Nijmegen, met kelk+hostie, catechismus, boek en Nijmeegse Stevenskerk

 

Ingangsportaal
Ter herinnering aan de bouw (1961) van de nieuwe aangebouwde voorgevel met ingangsportaal twee glas-in-loodramen van Heinz van Teeseling

Positie 1a
Linksboven de naam ‘Heinz van Teeseling, glazenier’ en erboven de stamboom met 6 vruchten (zijn kinderen) en het wapen van zijn geboortestad Amsterdam.
Op vier andere wapenschilden worden de bouwers vermeld samen met een symbolische weergave van hun beroep: architect van de Leur, metselaar Jacobs, beeldhouwer Welten en schilders Daanen en Jeurissen.
Positie 1b
Op dit raam 5 wapenschilden met gemeentewapens en de Waalbrug. We herkennen de gemeentewapens van Groesbeek, Nijmegen, Beuningen, Ewijk en een nog onbekende gemeente

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Positie 2, noorderkapelletje
Mogelijk is op dit raam (1961) de wonderbare broodvermenigvuldiging uitgebeeld

contact

Wilt u meer informatie, heeft u vragen of heeft u zelf meer informatie? Laat uw gegevens achter en ik neem zo spoedig mogelijk contact op.

Uw gegevens worden niet opgeslagen op deze website maar uitsluitend gebruikt om contact op te nemen.